Chuyên trang thông tin...

Chè trung du là giống bản địa, được xem là linh hồn làm nên thương hiệu chè Tân Cương. Thế nhưng, do được trồng từ hàng chục năm trước nên hiện nay, nhiều diện tích chè trung du có hiện tượng thoái hóa, cùng với đó là xu hướng chuyển sang trồng các giống chè lai của người dân đã khiến diện tích chè trung du ngày một thu hẹp.

Trước thực tế ấy, một số hộ dân ở Tân Cương vẫn đang đau đáu với việc cải tạo chè trung du, tìm hướng đi phù hợp góp phần nâng cao giá trị cho cây chè. Và, anh Nguyễn Thanh Dương, xóm Hồng Thái 2, xã Tân Cương (T.P Thái Nguyên) mà chúng tôi nhắc tới trong bài viết này là một trong số những người dân như thế.

Vẫn duy trì vườn chè cổ được trồng từ năm 1998 trong khi không ít người dân quanh vùng đã phá bỏ bớt chè trung du già cỗi, năng suất thấp để chuyển đổi sang giống chè lai mới, có năng suất cao hơn, anh Nguyễn Thanh Dương cho biết: Mỗi giống chè đều có những ưu điểm riêng, song chè trung du vẫn những đặc điểm nổi trội mà không giống chè nào thay thế được như: Khả năng chống chịu sâu bệnh hại, chịu rét tốt, sinh trưởng mạnh, che phủ tốt, vị ngọt hậu… Các sản phẩm của cơ sở được chế biến từ chè trung du đều nhận được phản hồi tích cực của khách hàng đã cho thấy lựa chọn của chúng tôi là đúng đắn.

Từ cơ sở sản xuất chè, giữa năm 2018, anh Dương quyết định thành lập Hợp tác xã (HTX) Chè trung du Tân Cương do anh làm Giám đốc. Lý giải về điều này, anh cho biết: Đây là cầu nối giúp chúng tôi gần gũi hơn với bà con làm chè, quan trọng hơn đó là tôi muốn lan tỏa niềm đam mê chè trung du tới nhiều người hơn nữa và cùng liên kết lại để sẻ chia kinh nghiệm, cách làm cũng như hình thành vùng sản xuất tập trung. Nguồn nguyên liệu được kiểm soát chặt chẽ, đồng nhất về quy trình tại HTX, khác hẳn với việc thu mua từ bà con như trước kia.

Với 8 thành viên và 20 hộ dân liên kết, vùng sản xuất của HTX hiện đạt 20ha, trong đó, 80% diện tích đang được chăm sóc theo tiêu chuẩn VietGAP và phần lớn đều là chè trung du. Năm 2018, HTX xuất bán ra thị trường trên 10 tấn chè búp khô các loại, năng suất bình quân đạt 16kg búp khô/sào/lứa. Các sản phẩm của HTX khá phong phú, từ trà móc câu, tôm nõn, trà đinh cho tới trà Tước Thiệt thượng hạng - loại trà được chế biến từ búp chè trung du lâu đời, được chăm sóc trên thổ nhưỡng tốt nhất, chè được hái một búp duy nhất vào buổi sáng sớm khi những búp chè còn ngậm sương mai. Ngoài cung cấp sản phẩm cho thị trường trong tỉnh, sản phẩm của HTX hiện đã có mặt tại nhiều thị trường cả nước như: Hà Nội, Cần Thơ, Tây Ninh, Thanh Hóa… Cùng với các loại trà nói trên, trà trung du ướp các loại hoa như: Hoa hồng, hoa sen, hoa nhài… cũng là một trong những sản phẩm đặc biệt của HTX. Chia sẻ với chúng tôi, chị Phạm Thúy An, Phó Giám đốc HTX cho hay: Chè trung du ướp hoa là ngon nhất bởi vị đậm đà, hương thơm dịu nhẹ của chè hòa quyện với hương hoa tạo nên thức uống thanh tao, hấp dẫn. Trung bình mỗi năm, chúng tôi sản xuất được khoảng 2 tạ trà hoa với giá từ 700 nghìn đồng cho tới 3,5 triệu đồng/kg (tùy loại).

Thời điểm hiện tại, hoạt động của HTX được đánh giá là khá tốt khi các thành viên, hộ liên kết được HTX cung ứng đầy đủ các dịch vụ đầu vào như: Giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật…, sản phẩm làm ra được HTX cam kết bao tiêu cả năm với giá luôn cao hơn giá thị trường. Ngoài ra, việc chuyển giao khoa học kỹ thuật cũng là một ưu điểm khiến người dân gắn bó với HTX, các quy trình từ chăm sóc tới thu hái, chế biến đều được HTX phổ biến, hướng dẫn kỹ lưỡng cho bà con. Từ việc cải tạo, chăm sóc đúng quy trình, người dân đã thấy rõ giá trị của chè trung du. Chị Nguyễn Thị Hạnh, thành viên của HTX cho biết: Gia đình tôi hiện có 3.600m2 chè, trong đó 1/3 diện tích là chè trung du được trồng cách đây hơn 40 năm. Tham gia vào HTX chúng tôi không phải lo lắng quá nhiều vì đã có HTX cam kết bao tiêu sản phẩm theo năm, toàn bộ thời gian chúng tôi tập trung vào chăm sóc, phát triển cây chè. Từ chè trung du, chúng tôi làm nên các sản phẩm hảo hạng như chè đinh có giá từ 4-6 triệu đồng/kg…

Cùng với diện tích chè trung du được trồng từ năm 1998, anh Dương là một trong những hộ dân đầu tiên ở Tân Cương trồng thử nghiệm chè trung du bằng cành. Với hơn 2 sào chè, tương đương với trên 1.000 gốc chè, sau hơn 3 năm chăm sóc, anh Dương nhận thấy chất lượng giống chè trung du mới trồng bằng cành vẫn giữ nguyên hương vị đặc trưng, màu nước đẹp, mùa đông phát triển tốt, mật độ búp thoáng, dễ hái, năng suất tương đương giống chè cũ... Do vậy, nhân rộng giống chè này là dự định của anh Dương trong thời gian tới.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, ngoài gia đình anh Nguyễn Thanh Dương, hiện nay ở Tân Cương đã có nhiều hộ dân quay trở lại cải tạo giống chè trung du hay trồng mới. Đây cũng là mục tiêu của dự án Cải tạo nương chè giống trung du năng suất thấp tại vùng chè Tân Cương của Sở Khoa học và Công nghệ và dự án Xây dựng mô hình cải tạo nương chè giống trung du theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, bền vững tại vùng chè Tân Cương Thái Nguyên mà Trạm Khuyến nông T.P Thái Nguyên đang triển khai tại địa phương này thời gian qua. Thông qua các dự án này nhằm góp phần gia tăng diện tích, nâng cao chất lượng chè trung du. Ông Phạm Tiến Sỹ, Chủ tịch UBND xã Tân Cương, cho biết: Tổng diện tích chè trên địa bàn xã hiện đạt 349,2ha; trong đó, diện tích chè trung du chiếm 35% tổng diện tích. Bên cạnh phát triển các giống chè lai mới, công tác bảo tồn, cải tạo chè trung du luôn được chính quyền địa phương quan tâm, khuyến khích. Không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế cao, việc làm này còn góp phần bảo tồn giống chè cổ, hương vị truyền thống vốn được nhiều thế hệ ưa chuộng, đưa thương hiệu chè Tân Cương ngày một vươn xa…

Tác giả bài viết: Thu Huyền - Báo Thái Nguyên