Người dân xã Mỹ Bằng (Yên Sơn) liên kết sản xuất chè với Công ty cổ phần Chè Mỹ Lâm.

TQĐT - Trung tâm Khuyến nông tỉnh vừa hoàn thành dự án “Xây dựng mô hình sản xuất chè an toàn, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững” với Công ty cổ phần Chè Mỹ Lâm. Dự án lựa chọn 49 hộ trồng chè, diện tích 30 ha tại các thôn 12, thôn 13, thôn Tân Thành, thôn Quyết Thắng, xã Mỹ Bằng (Yên Sơn) thực hiện.

Theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh, sau 2 năm thực hiện, người dân tham gia dự án tuân thủ quy trình kỹ thuật của mô hình, như bón phân, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng liều lượng, đảm bảo thời gian cách ly, ghi chép nhật ký đầy đủ; ứng dụng biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp trên cây chè; sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật trong danh mục đã được đăng ký sử dụng trên cây chè; ưu tiên sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc sinh học và theo nguyên tắc 4 đúng, từ đó giảm số lần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong năm trên vườn chè.

Theo thống kê, số lần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong năm là 6 lần, giảm 1 nửa so với sản xuất thông thường. Giữa các lô chè có hàng rào bảo vệ hoặc băng chè cách ly rộng 8 m để tránh nhiễm thuốc bảo thực vật ở các diện tích liền kề không nằm trong dự án. Các hộ tham gia dự án không sử dụng thuốc trừ cỏ trong quá trình chăm sóc chè. Mỗi ha chè áp dụng theo hình thức này năng suất tăng 4 tấn/ha (từ 17 tấn lên 21 tấn/ha); thu nhập tăng hơn 27 triệu đồng/ha (từ 84 triệu đồng lên 110 triệu đồng/ha).

Chị Đào Thị Thương, thôn Quyết Thắng cho biết, khi áp dụng mô hình này, chè được chăm sóc, thu hái đúng kỹ thuật nên sản lượng tăng, ít sâu bệnh, hạn chế tối đa việc phun thuốc bảo vệ thực vật nên giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Gia đình hiện có 6.000 m2 đất trồng chè, tham gia mô hình liên kết sản xuất mới năng suất chè của gia đình tăng từ 10,62 tấn ban đầu lên 12,64 tấn.

Cùng với sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, Công ty cổ phần Chè Mỹ Lâm cũng chủ động xây dựng những mô hình liên kết mới, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Ông Trần Văn Tuấn, Trưởng phòng Nông nghiệp, Công ty cổ phần Chè Mỹ Lâm cho biết, trước đây, giữa công ty và người trồng chè liên kết với nhau thông qua hợp đồng khoán sản phẩm, công ty sẽ thu mua chè búp tươi cho người dân.

Tuy nhiên, mối liên kết này còn nhiều hạn chế: Người dân chỉ chú trọng đến việc nâng cao năng suất chè búp tươi để bán cho công ty mà ít quan tâm đến chất lượng sản phẩm. Người dân tự sản xuất manh mún, nhỏ lẻ nên việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất gặp khó khăn, việc mua vật tư nông nghiệp cũng chịu giá cao hơn trong khi chất lượng người dân không tự thẩm định được… Việc lạm dụng sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc trừ cỏ, phân bón hóa học để tăng năng suất, làm giảm chất lượng, phẩm cấp chè thành phẩm.

Hiện nay, Công ty cổ phần Chè Mỹ Lâm thành lập các đội sản xuất, mỗi đội sản xuất sẽ quản lý 40 - 50 ha chè. Các đội xây dựng quy chế hoạt động và phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên; trong đó, đội trưởng là người do công ty cử, chịu trách nhiệm điều hành chung kiêm giao nhận sản phẩm. Đội phó và Ban đại diện do các hộ dân có liên kết với công ty bầu ra, đội phó chịu trách nhiệm giám sát sâu bệnh, kỹ thuật chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh cho chè, cấp phát vật tư và ghi chép sản lượng, Ban đại diện sẽ thay mặt các hộ trồng chè đứng ra ký kết hợp đồng mua bán với Công ty cổ phần Chè Mỹ Lâm và chịu trách nhiệm về chất lượng của sản phẩm chè búp tươi của đội mình trước công ty. Mỗi đội có các tổ dịch vụ gồm tổ bảo vệ thực vật (3 người) chuyên thực hiện phun thuốc bảo vệ thực vật khi có chỉ định của đội trưởng và cán bộ kỹ thuật của công ty, tổ đốn và thu hái chè (5 người), tổ bón phân (5 người).

Công ty trao quyền tự chủ hoàn toàn cho người nông dân, các hộ tự quyết định chất lượng sản phẩm của mình nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu chung. Trong đội, các hộ giám sát chéo lẫn nhau trong việc thực hiện quy trình chăm sóc và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng chủng loại thuốc theo quy định của công ty, đảm bảo thời gian cách ly trước khi thu hái; tuyệt đối không sử dụng thuốc trừ cỏ. Mỗi lứa hái, công ty sẽ chọn ngẫu nhiên 1 số hộ tự lấy mẫu gửi sang kiểm tra, phân tích mẫu tại Trung tâm phân tích mẫu Eurofins Hamburg (Đức). Các hộ tự chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm chè búp tươi của mình.

Công ty cổ phần Chè Mỹ Lâm hiện đã mở rộng mô hình này với 500 hộ trồng chè trên diện tích 273 ha chè. Ông Trần Văn Tuấn cho biết, sản phẩm chè của mô hình sản xuất mới vượt trội về mẫu mã và chất lượng, tăng 30% so với chè sản xuất theo mô hình cũ. Chè đảm bảo an toàn thực phẩm theo cam kết của công ty với đối tác, chủ yếu theo tiêu chuẩn của EU, giảm 50% lượng thuốc bảo vệ thực vật, giảm 25% chi phí thu hái chè. Mô hình liên kết mới xây dựng được tính cộng đồng, đoàn kết và tác phong công nghiệp cho người nông dân.

Bài, ảnh: Trần Liên